Mentale fitheid kun je trainen: 4 tips
Denk je aan fit zijn, dan denk je al snel aan je lichaam. Lekker sporten, gezond eten en op tijd naar bed. Maar werk je ook voldoende aan je mentale fitheid? Die is namelijk minstens zo belangrijk. ‘Sta eens vaker stil bij hoe je je voelt’, zegt Paul van Haaren, trainer, coach en consultant Duurzame inzetbaarheid bij LIJV, een organisatie voor fysieke fitheid, mentale fitheid en slaap.
Stilstaan bij mentale fitheid is hard nodig, blijkt uit onderzoek van PGGM&Co en IZZ. Want nieuwe cijfers laten zien dat dat zorgmedewerkers hun mentale gezondheid minder goed beoordelen dan de rest van Nederland. Zorgmedewerkers beoordelen hun mentale fitheid met een 7,1, terwijl dit landelijk (buiten de zorgsector) met een 7,5 wordt beoordeeld.
Hoe komt dit? Onder andere omdat zorgmedewerkers het lastig vinden om de balans tussen werk en privé te bewaren. Waar de rest van Nederland hun werk-privébalans een 7 geeft, scoort dit onderdeel onder zorgmedewerkers slechts het rapportcijfer 6,7.
De werkdruk in de zorg weegt zwaar mee in deze score. Zo ervaart 48% van de zorgmedewerkers op dit moment een hoge werkdruk. En 1 op de 3 zorgverleners verwacht dat deze verder toeneemt.
Een deel van de zorgmedewerkers is uit balans. Zij nemen vaak onvoldoende rust, maar hebben vaak ook het gevoel altijd bereikbaar te moeten zijn. Verder merken ze dat emotioneel aangrijpende situaties hun tol eisen, of dat ze veel tijd kwijt zijn aan zorgtaken in hun vrije tijd. Denk daarbij bijvoorbeeld aan mantelzorg.
Wegcijferen
‘Als zorgmedewerkers klagen of zich ziek melden, is er heel wat aan de hand. Pas als het écht niet meer gaat, uiten ze dat’, zegt coach Paul van Haaren. ‘Want anders moeten collega’s het werk opvangen. En die hebben het ook al druk genoeg.’
‘Het proces van werkstress naar burn-out verloopt heel geleidelijk’
We weten bovendien dat 30% van de zorgmedewerkers ook een mantelzorgtaak heeft. Paul: ‘Dat is een grote groep. Natuurlijk heeft de zorg betrokken mensen nodig, die bereid zijn iets voor een ander te doen. Maar als je alleen maar bezig bent met cliënten en naasten en jezelf helemaal wegcijfert, kun je psychische klachten ontwikkelen die tot een burn-out kunnen leiden. Dat proces verloopt geleidelijk. Daardoor is het lastig te bepalen wanneer het niet meer ‘normaal’ is hoe je je voelt. Je betrokkenheid bij anderen wordt zo eigenlijk een valkuil.’
Mentaal fitter in 4 stappen
Je kunt op verschillende manieren werken aan je mentale fitheid. Paul van Haaren van LIJV deelt 4 tips waar je meteen mee aan de slag kunt. Maar vergeet niet: bij grotere problemen, zoals een dreigende burn-out, is het belangrijk om hulp te zoeken.
1. Sta stil bij je gevoelens
‘Wil je weten hoe je er mentaal voor staat? Stel jezelf de volgende vragen: hoe energiek heb ik me afgelopen week gevoeld? Hoe moe ben ik aan het eind van de werkdag? En heb ik ’s ochtends zin om te gaan werken? Neem wekelijks een moment om op deze vragen te reflecteren, want in de hectiek van de werkdag kom je daar niet aan toe.’
2. Pak voldoende rust
‘Zorg dat je geest zich kan herstellen. Ga thuis vaker even zitten met een kop koffie en een tijdschrift. En geef dan vooral niet toe aan de onrust die opkomt. Op die manier train je je mentale fitheid. Zulke rustmomenten kun je ook op je werk pakken. Maak een wandelingetje of kijk naar vakantiefoto’s op je telefoon. ‘Dat kan niet’, denk je misschien. Maar dat is niet helemaal waar; het kan niet áltijd, maar soms is er wel een moment te vinden.’
3. Relativeer je gevoelens
‘Hoeveel stress je hebt, heb je voor een deel ook zelf in de hand. Als een cliënt jou iets vraagt en je hebt niet meteen het juiste antwoord, kan dat stress opleveren. Vaak heeft dit alles te maken met je persoonlijke overtuigingen. Je vindt waarschijnlijk dat je die persoon meteen te woord moet staan.
‘Relativeren draagt veel bij aan je mentale fitheid’
Maar als je beseft dat dat jóuw overtuiging is, en geen harde werkelijkheid, kun je er iets aan doen. Glimlach bijvoorbeeld eens om die mindset. Dan maak je de impact al kleiner. Relativeren draagt veel bij aan je mentale fitheid.’
4. Klaag, maar met mate
‘Het is goed om je (negatieve) emoties en gedachten te uiten. Maar doe dat niet de hele dag. Stel bijvoorbeeld een klaagkwartiertje in binnen het team. Anders blijf je elkaar voeden met dingen die niet lopen. Energie is besmettelijk – zowel positieve als negatieve energie.’
De rol van leidinggevenden
Werken aan mentale fitheid is geen taak van zorgmedewerkers alleen, vindt Paul. ‘Ook leidinggevenden mogen wat mij betreft vaker vragen naar het energiepeil van hun mensen. Het helpt over het algemeen ook als zij medewerkers betrekken bij beslissingen. Werkdruk hanteren vraagt immers om teamwork. Neem ook als het druk is een moment om te kijken wat er beter kan.’
Aan de slag met werkstress
Ervaar je werkstress en wil je graag weten hoe je hiermee om kunt gaan? Met de online zelfhulp Werkstress van mirro kun je zelfstandig en anoniem aan de slag. Je krijgt tips en oefeningen om werkstress het hoofd te bieden.
Als IZZ-lid heb je altijd gratis toegang tot dit online programma. En ook als je geen lid bent, kun je de module Werkstress volgen. Tot en met september 2022 kan elke zorgmedewerker via deze link met het programma aan de slag. Doe er je voordeel mee! Tip: begin met de zelftest.
