De vakbonden over jongeren, burn-out en verloop
De relatief hoge psychische belasting en verloopintentie onder jonge zorgmedewerkers is niet aan de aandacht van de vakbonden ontsnapt. Marco Borsboom van FNV Zorg en Welzijn en voorzitter Semih Eski van CNV Jongeren over oorzaken en mogelijke oplossingen.
Wat is er aan de hand?
Marco Borsboom van FNV Zorg: ‘Uit de zorg krijgen wij al meerdere jaren een toenemend aantal klachten over werkdruk. Dat is één factor die tot burn-out kan leiden. De krapte op de arbeidsmarkt is een andere. Daardoor moet niet alleen het werk met minder mensen worden gedaan, ook zorgt het voor problemen met de begeleiding van jonge medewerkers. In de zorg kom je heftige zaken tegen als ziekte en dood. Dat is confronterend. Dan is het goed dat je terechtkunt bij collega’s'.
Rol werkgever
‘De werkgever moet zorgen voor minder werkdruk, meer ontwikkel- en opleidingsmogelijkheden en goede arbeidsvoorwaarden. Want de concurrentie wordt alleen maar groter op de arbeidsmarkt. Mensen kunnen uit veel kiezen. Meer personeel aannemen is ook een oplossing, maar is nu niet makkelijk. De meeste kansen liggen bij zij-instromers. Maar goed, dat helpt ook slechts mondjesmaat. Meer doen is lastig. De patiëntenpopulatie afstemmen op het beschikbare personeel doe je niet vlug. Zeker niet nu de zorgvraag blijft groeien. Je kunt het als zorgorganisatie harder spelen en je behandelaanbod aanpassen. Dan leg je het probleem neer bij zorgverzekeraars en politiek. Wat ik ook zie, zijn de grote verschillen tussen zorgorganisaties. Dus neem de goede voorbeelden en leer van elkaar.’
Hoge verloopintentie
‘Om het jaar publiceert FNV haar barometer. Hierin wordt aan medewerkers gevraagd of ze het nog naar hun zin hebben in hun werk. Met name jongeren antwoorden vaker dat ze naar een functie buiten de zorg omkijken. Zeker voor jongeren is de zorg dus niet meer een baan voor het leven. Als redenen daarvoor geven ze aan de hoge werkdruk en het gebrek aan doorgroeikansen en ontwikkelmogelijkheden. Verder weet ik niet of er zoveel verschil zit tussen de verschillende generaties. Toen ik zelf in de zorg werkte, vond ik net als de collega’s van mijn leeftijd ook dat de oudere managers ons niet begrepen. Dat is van alle tijden. Ik denk dat er wel veranderingen zijn, maar dat die optreden in een vloeiende lijn.’
CNV Jongeren: sector wees een aantrekkelijke werkgever voor jongeren
Semih Eski, voormalig voorzitter van CNV Jongeren: ‘Ook wij zien werkstress en burn-out onder jongeren toenemen. Deze generatie wordt overvraagd: ze moeten hun studie in een kortere tijd afronden en kampen met een hoge studieschuld. Vervolgens starten ze vaak in een baan met een tijdelijk contract en krijgen ze geen voet tussen de deur op de woningmarkt. Kortom, een onzekere beginfase. Terwijl ze graag zekerheid willen. Dan stellen ze vaak torenhoge eisen aan zichzelf om die vaste baan te verdienen.’
Rol werkgever
‘Het wordt hoog tijd dat werkgevers meer oog hebben voor veilig en gezond werken. Zet psychische belasting op de agenda, zorg dat medewerkers erover kunnen spreken. Meldt iemand zich ziek, laat hem niet thuis afwachten maar ga het gesprek aan. Kijk of je iets kunt doen. Een burn-outpreventieplan is geen overbodige luxe. Organiseer meer tijd voor het begeleiden van starters en geef ze meer zeggenschap over hun werk. Daarmee zorg je voor meer werkplezier. Wat opvalt is het grote verschil tussen zorgorganisaties onderling. Dit toont dat het ook echt beter kan.’
Hoge verloopintentie
‘Het is zonde dat er zoveel jonge medewerkers die met passie in de zorg starten, al vlug rondlopen met plannen om van baan te veranderen. Op de eerste plaats voor die mensen zelf. Maar het is natuurlijk ook heel vervelend voor de sector. De verloopintentie is een signaal dat werkgevers serieus moeten nemen. De situatie op de arbeidsmarkt is zo dat zorgorganisaties het vertrouwen van jonge mensen moeten proberen te winnen. Dit kan door ze zekerheid te bieden, een langetermijnperspectief. Niet dat jongeren van het ene naar het andere tijdelijk contract gaan. Een goede hr-manager weet wat jonge werknemers nodig hebben. Wat de verwachtingen van deze generatie zijn. Vraag je af wat bij hen past, wat ze voor wensen en behoeften hebben en speel daarop in. In de basis gaat het om zekerheid over werk en inkomen. Daarnaast zijn goede werkomstandigheden, werkplezier, scholing en doorgroeimogelijkheden heel belangrijk. Kortom, zorg dat de sector een aantrekkelijke werkgever is.’
Ongezonde werkstress tegengaan
Uit onderzoek van CNV Jongeren blijkt dat een op de drie jonge zorgmedewerkers oververmoeid van zijn werk thuiskomt. En dat een op de acht ervaring heeft met een burn-out. Zij hebben last van de hoge prestatiedruk, negatieve werksfeer en tijdsdruk. Als vervolg op het onderzoek gaat CNV Jongeren met de sector in gesprek. Om ongezonde werkstress tegen te gaan wil de vakbond jonge professionals opleiden tot “change agents”. Zij gaan werkstress binnen organisaties bespreekbaar maken en acties opzetten om het werkgeluk te bevorderen. Daarvoor mobiliseren ze onder andere collega’s, or, hr en bestuur.