Sta stil bij een overlijden

Het overlijden van een patiënt of cliënt is niet nieuw. Hoe gaan zorgmedewerkers er doorgaans mee om?

‘Vaak wordt er gezegd: het hoort bij het vak. Maar ondertussen gebeurt er meer met je dan je denkt. Iemand overlijdt onder jouw handen. Teams houden vaak wel een nabespreking over de medisch-technische zaken van een overlijden en de opvang van de familie. Maar niet altijd wordt aan de betrokken zorgmedewerker gevraagd hoe het gaat. Door daar geen aandacht te besteden, kan de emmer bij een zorgmedewerker langzaam vollopen.’

Als je net in de zorg bent gestart, is een patiënt verliezen dan niet extra zwaar?

‘Een overlijden kan op beginnende, vaak jonge zorgmedewerkers veel indruk maken. Bijvoorbeeld als je voor de eerste keer iemand aflegt. Oudere, ervaren collega’s moeten hier aandacht voor hebben en hun collega goed begeleiden. Voorkom dat het de eerste keer fout gaat.’

Hoe kunnen zorgmedewerkers het beste met een overlijden omgaan?

‘Nabespreken is belangrijk, maar neem dan óók mee hoe iemand zich voelt. Daar hoeft geen systeem achter te zitten. Erover praten in het team is eenvoudig te organiseren. Pas als iemand helemaal vastloopt, is professionele hulp nodig. Zorgmedewerkers hebben soms een langdurige band met patiënten of cliënten. Bijvoorbeeld in een verzorgingshuis. In de gehandicaptenzorg is het niet vreemd als je een cliënt tien tot zelfs twintig jaar kent. Als iemand overlijdt, dan moet je daar iets mee doen. Er zijn allerlei voorbeelden: zo vormen medewerkers een erehaag als een kist een zorgcentrum wordt uitgedragen. Soms wordt er een praatje gehouden. In de thuiszorg gaan medewerkers ook wel eens naar de uitvaart. Zorg er in elk geval voor dat je afscheid kunt nemen. Afleggen is dan ook belangrijk. Laat je dat niet afnemen door de uitvaartondernemer. Zo kun je een verlies verweven in je leven.’

Wat zou je een werkgever adviseren?

‘Zet het op de agenda, maak het bespreekbaar. Want uiteindelijk kan een slechte opvang bij een overlijden leiden tot uitval. Let goed op, vraag hoe het gaat. Als iemand vastloopt, zorg dan voor professionele begeleiding. Geef een overlijden dus aandacht en ruimte. En zeg vooral niet: het hoort erbij, wen er maar aan. Erken dat een overlijden impact kan hebben. Zeker tijdens de coronapandemie zijn overlijdens soms anders gelopen door de noodzaak om afstand te houden. Familie kon daardoor niet altijd bij het overlijden aanwezig zijn. Dat kan ook voor zorgmedewerkers ingrijpend zijn geweest.’

Meer info

Voor meer informatie zie rouwentijdenscorona.nl of volg de gratis online cursussen van dit platform. De linkjes naar deze cursussen vind je hier.

Nico Knibbe is een van de drijvende krachten achter LOCOmotion, een netwerk organisatie gespecialiseerd in gezondheidskundig advies.